چکیده

از موضوعات مهم قرآن کریم، خبرهای غیبی و به طور خاص پیش گوییهای آن است. اشتمال قرآن بر این گونه اخبار غیبی و پیشگویی ها از جمله وجوه اعجاز این کتاب آسمانی تلقی شده است. آیه 54 سوره مبارکه مائده از جمله آیاتی است که دارای چنین پیشگویی است. خداوند متعال در این آیه شریفه وعده داده که اگر گروهی از مسلمانان مرتد شوند بجای آنها گروه دیگری جایگزین می کند که؛ آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند، نسبت به مؤمنین نرم و متواضع و نسبت به کفار سرسخت و عزیزند و در راه خدا مجاهدت می کنند و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای هراس ندارند. واقفیم که برای رسیدن به حقیقت اسلام و دستورات حیات بخش آن که متضمن سعادت دنیا و عقبی است، شناخت امام و رهبر از اساسی ترین شناخت هاست که تأثیر مستقیم در صلاح و فساد جامعه و امت اسلامی دارد. بر این اساس، برخی علما و مفسرین این آیه را دستاویزی برای اثبات مسأله خلافت و امامت یا حقانیت شخص یا اشخاص خاصی دانسته اند، مفسرین اهل سنت؛ ابوبکر، ابوموسی اشعری و انصار را مصداق آیه معرفی و مفسرین شیعه، امام علی (علیه السلام)، سلمان فارسی و یارانش و حضرت مهدی (عج) و پیروانش را مصداق آیه شریفه دانسته اند. اینکه گروه جدید جایگزین مرتدان چه کسانی هستند؟ و مرتدان کیایند؟ و فضل خداوند که در آیه به آن اشاره شده چه چیزی است؟ مسائل اختلافی میان مفسران فریقین از گذشته تا به امروز است، پژوهش حاضر از طریق باز خوانی آرای مفسرین ادبی، کلامی و روائی در تفسیر این آیه شریفه و نقد و بررسی آنها می کوشد که پاسخ مناسبی را به این پرسشها ارائه دهد و دلایل هر یک از مفسران را با گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه¬ای و با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی نماید. از یافته های تحقیق، تعیین حضرت مهدی (علیه السلام) و یارانش به عنوان مصداق أتمّ و أکمل قوم مد نظر آیه است